أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِي لا إِلَهَ إِلا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ ذُو الْجَلالِ وَ الْإِكْرَامِ وَ أَسْأَلُهُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيَّ تَوْبَةَ عَبْدٍ ذَلِيلٍ خَاضِعٍ فَقِيرٍ بَائِسٍ مِسْكِينٍ مُسْتَكِينٍ مُسْتَجِيرٍ لا يَمْلِكُ لِنَفْسِهِ نَفْعَاً وَ لا ضَرّا وَ لا مَوْتاً وَ لا حَيَاةً وَ لا نُشُوراً پس میگويى اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ نَفْسٍ لا تَشْبَعُ وَ مِنْ قَلْبٍ لا يَخْشَعُ وَ مِنْ عِلْمٍ لا يَنْفَعُ،
از خدايى كه معبودى جز او نيست آن زنده پاينده و بخشنده مهربان، آن خداوند داراى عظمت و بزرگواری آمرزش میجويم، و از او میخواهم كه توبه ام را بپذيرد، توبه بنده ی خوار، فروتن، فقیر، بينوا پريشان زمين گير و پناهنده اى كه سود و زيان و مرگ و زندگى و رستاخيز خويش را در اختيار ندارد.
سپس میگويى: خدايا به تو پناه می آورم از نفسى كه سير نمی شود و از دلى كه بيم برنمی دارد و از دانشى كه سود نمی بخشد،
و از نمازى كه اوج نمی گيرد و از دعايى كه مستجاب نمی شود.
خدايا! آسانى پس از سختى و گشايش پس از گرفتاری و آسايش پس از مشقت را از تو خواستارم.
خدايا هر آن نعمتى كه در دست ماست از جانب توست، معبودى جز تو نيست از تو بخشش گناهانم را میخواهم و به سوى تو باز میگردم.
از حضرت امام صادق عليه السّلام روايت شده: هركه پس از نماز عصر هفتاد مرتبه إِسْتغفار كند، حق تعالى هفتصد گناه او را بيامرزد، و از حضرت امام جواد عليه السّلام روايت شده: كسیكه پس از نماز عصر ده مرتبه سوره قدر را بخواند، در آن روز، همانند اعمال خلايق بر او بگذرد.
معبودى جز خدا نيست، خداى بزرگ بردبار، معبودى جز خدا نيست، پروردگار عرش آن پروردگار كريم، ستايش ويژه خداىِ پروردگارِ جهانيان است.
خدايا از تو میخواهم مرا موفق به انجام موجبات رحمت خويش و اسباب آمرزش خويش بگردانى و بهره مندى از هر كار نيك و سلامت از هر كار بدى را از تو می طلبم.
خدايا! بر من گناهى مگذار، جز آنكه بيامرزى و اندوهى منه جز آنكه از دلم بردارى و نه دردى مگر آنكه شفا دهی و نه عيبى مگر آنكه بپوشانى و نه رزقى مگر آنكه گسترده سازى و نه ترسى جز اينكه مرا از آن ايمنى دهى و نه پيش آمد بدى مگر آنكه آن را برگردانی و نه حاجتى كه تو را در آن رضايت و مرا در آن مصلحت است مگر اينكه روا كنى اى مهربان ترين مهربانان،
و ده مرتبه میگويى: به ريسمان خدا چنگ میزنم و بر خدا توكل میكنم و به خداوند اعتماد مینمايم بار خدايا اگر گناهانم بزرگ است تو بزرگترى، و اگر كوتاهى در بندگی ام بزرگ است تو بزرگتری و اگر همواره بخل می ورزم تو بخشنده ترى.
خدايا بزرگى گناهانم را به بزرگى گذشتت، و بسيارى كوتاهی ام را به بزرگوارى آشكارت بيامرز و بخل مرا با جود سرشارت ريشه كن نما.
بار الها! هر نعمتى كه در دست ماست از سوى توست، معبودى جز تو نيست، از تو آمرزش میخواهم و به سوى تو باز می گردم.
نماز باران از جمله نمازهای مستحبی است که در طلب باران خوانده می شود
نماز باران از جمله نمازهای مستحبی است که در طلب باران و به هنگام خشکسالی و کم شدن سفره های آبی خوانده می شود. این نماز مانند نماز اعیاد (فطر و قربان) به جماعت و فُرادی خوانده می شود.
نماز باران چگونه است؟
خواندن این نماز وقتى مستحب است که نهرها خشک شود و باران نبارد و آسمان از ریختن بارانش بخل بورزد به جهت شیوع گناهان و کفران نعمتهاى خدا و ندادن حق مردم و کم فروشى و خیانت در کیل و وزن و ظلم و نیرنگ زدن و ترک امر به معروف و نهى از منکر و ندادن زکات و حکم کردن بر خلاف آن چه خدا نازل کرده و گناهانى دیگر نظیر اینها، گناهانى که خشم و سخط پروردگار را برمىانگیزد و از آمدن باران جلوگیرى مىنماید همانطور که در روایات آمده است؛ و کیفیت آن نظیر کیفیت نماز عید دو رکعت است که به جماعت برگزار مىشود و فرادى خواندنش نیز بامید اینکه مستحب باشد اشکالى ندارد.
در نماز باران بعد از حمد و سوره رکعت اول پنج بار تکبیر مىگوید و بعد از هر تکبیر قنوت مىگیرد و در رکعت دوم بعد از حمد وسوره چهار تکبیر و بعد از هر تکبیر یک قنوت انجام مىدهد و در قنوت هاى نماز باران هر دعائى که بخواند کافى است البته بهتر آن است که قنوتها مشتمل بر طلب باران باشد از خداى رحمان و عطوف طلب کند که عطوفت و رحمتش را شامل او و مردم او بسازد و درهاى آسمان را برحمت و باران خود بگشاید و قبل از دعاء در هر قنوت نخست بر محمد صلى الله علیه وآله و آل او علیهم الصلوة و السلام درود بفرستد و مستحبات این نماز چند چیز است.
خواندن نماز باران وقتى مستحب است که نهرها خشک شود و آسمان از ریختن بارانش بخل بورزد
آداب خواندن نماز باران ۱- اینکه حمد و سوره آن را به صداى بلند قرائت کند و آن سوره هایى را که در نماز عید فطر و قربان مستحب بود انتخاب نماید.
۲- اینکه مردم سه روز روزه بگیرند و روز سوم براى نماز بیرون روند و آن روز دوشنبه باشد و اگر میسر نشد روز جمعه بخاطر شرافت و فضیلتش بیرون شوند.
۳- اینکه امام جماعت به اتفاق مردم به طرف صحرا حرکت کند و حرکتشان با وقار و سکینت و خشوع و با حالت درخواست باشد و براى نماز محلى پاک و نظیف را انتخاب کند و بهتر آن است که بیرون شدنشان با قیافه و هیئتى باشد که رحمت خدا را جلب کند مثل پا برهنه بودن و امثال آن.
۴- اینکه منبر را هم با خود بطرف صحرا ببرنند و مؤ ذنهاى شهر پیشاپیش امام جماعت حرکت کنند.
۵- اینکه آدابى را که بزرگان شیعه در این باب آورده اند رعایت کنند مثل اینکه پیرمردان و اطفال و معلولین و حیوانات را با خود ببرند اطفال را از مادران و اطفال حیوانات را از مادرها جدا کنند تا صداى ضجه و گریه زیاد شود و بدین وسیله دریاى رحمت الهى بخروش آید و لازم است مسلمانان نگذارند کفار و مسیحیان و یهودیان که اهل ذمه اند و سایر کفار با آنان به صحرا بیایند.
مسائله ۱ – بهتر آن است که نماز باران را در وقت نماز عید (یعنى از طلوع خورشید تا ظهر) انجام دهند هرچند که بعید نیست وقت مخصوصى نداشته باشد.
مسائله ۲ – نماز باران اذان و اقامه ندارد بلکه مؤ ذن به جاى اذان و اقامه سه مرتبه مىگوید: (الصلوة )
مسائله ۳ – بعد از آن که امام جماعت از نماز خارج شد مستحب است عباى خود را پشت و روى کند یعنى طرف راست آن را به طرف چپ و طرف چپ را سمت راست خود بیندازد و بالاى منبر رود و روى بقبله نموده صد مرتبه با صداى بلند تکبیر بگوید سپس روى از قبله بطرف مردم سمت راست خود نموده با صداى بلند صد بار سبحان الله مىگوید و سپس به طرف مردمى که در سمت چپ قرار دارند بر گردانیده صد بار با صداى بلند لا اله الا الله مىگوید آن گاه رو به مردم مى کند و صد بار حمد خدا مىگوید که در گفتن آن نیز عیبى ندارد صداى خود را بلند کرده همچنانکه عیبى ندارد مردم نیز در گفتن این ذکرها امام را متابعت نموده آنان نیز بگویند بلکه حتى مثل امام صدا را بگفتن اذکار بلند کنند واى بسا که بلند کردن صدا زودتر رحمت الهى را جلب نموده امید رسیدن به مقصود را بیشتر کند.
آن گاه امام دستها را به دعا برمىدارد مردم نیز دعا مى کنند و در دعا کردن پافشارى مى کنند و سعى مى کنند در دعا تضرع و زارى کنند از خدا طلب عطف و رحمت کنند التماس کنند و عیبى ندارد که تنها امام دعا کند و مردم آمین بگویند، آن گاه امام شروع مى کند به ایراد خطبه و در خطبه مبالغه مى کند در تضرع و طلب عطف و رحمت و بهتر آن است که بعضى از خطبه هائى که از معصومین وارد شده را انتخاب کند نظیر خطبه اى که از مولایمان امیرالمؤ منین علیه السلام وارد شده و در اولش آمده: (الحمد لله سابغ النعم) تا آخر و بهتر آن است که دو بار خطبه بخواند همان طور که در نماز عید دو بار باید بخواند چیزى که هست خطبه دوم را به نیت رجاء ایراد کند نه بعنوان دستور.
مسائله ۴ – همان طور که جائز است این نماز در هنگام خشکسالى از جهت نیامدن باران خوانده شود جائز است در هنگام خشک شدن چشمهها و چاهها نیز خوانده شود.
مسائله ۵ – اگر اجابت این خواسته از ناحیه خداى تعالى به تاخیر افتاد مردم مىتوانند این مراسم را آن قدر تکرار کنند تا رحمت الهى آنان را دریابد ان شاءالله تعالى و اگر در نیافت باز هم نباید زبان به اعتراض بگشایند و یا از رحمت الهى مایوس شوند، بلکه باید بدانند که قطعا مصالحى مهمتر در بین بوده که خداى تعالى بآن واقف است و مردم از آن خبرى ندارند این نیز جائز است که نماز را همه روزه تکرار کنند ولى روزه سه روزه را تکرار نکنند.
و، اما اگر همه روزه و متصل بهم انجام ندادند سه روز دیگر را براى بار دوم روزه مىگیرند ولى نه به نیت انجام دستورى بلکه به نیت رجاء درتکرار نماز نیز نیت رجاء مىکنند.
از آیات قرآن و روایات استفاده می شود که نماز شب از مستحباتی است که فضایل بیشماری داشته و آثار عمیق و گسترده ای در روح و روان و هم چنین اعمال و دنیا و آخرت انسان دارد از جمله:
أ- رسیدن به مقام شفاعت در قرآن به پیامبر(ص) خطاب شده است:«وَ مِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً»[1]؛«و پاسى از شب را(از خواب برخیز، و) قرآن(و نماز) بخوان! این یک وظیفه اضافى براى توست؛ امید است پروردگارت تو را به مقام بلند محمود (مقام شفاعت شده) برساند.»
«ای مردم !هیچ کس از شما نیست مگر این که مشکلات هم چون کمربندی او را محاصره کرده است. پس زمانی که دو سوم از شب گذشت (و یک سوم آن باقی ماند) ملکی بر او وارد می شود و به او می گوید: برخیز و ذکر خداوند بگوی که صبح نزدیک است اگر او حرکت کرد و ذکر خداوند گفت، یک گره از گرفتاری هایش گشوده خواهد شد و اگر او برخاست و وضو گرفت و به نماز ایستاد، تمامی گره های گرفتاری از او گشوده می شود و صبح گاهان شادمان و با روشنی چشم از خواب بر می خیزد.»
ت- بخشش گناهان روز انسان در حدیثی حضرت صادق(ع) در تفسیر آیه مبارکه«إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئات»[3]؛«بی شک کارهای نیک، کارهای بد را پاک سازی می کند.» فرمود:«صَلَاةُ اللَّیْلِ تَذْهَبُ بِذُنُوبِ النَّهَارِ»[4]؛«نماز شب گناهان روز را پاک می کند.»
ث- زیبایی چهره در حدیثی از امام زین العابدین(ع) پرسیدند:«مَا بَالُ الْمُتَهَجِّدِینَ بِاللَّیْلِ مِنْ أَحْسَنِ النَّاسِ وَجْهاً قَالَ لِأَنَّهُمْ خَلُّوا بِرَبِّهِمْ فَکَسَاهُمُ اللَّهُ مِنْ نُورِه»[5]؛«چرا چهره و صورت شب زنده ترین این چنین زیبا است؟ فرمود: چون آنان با پروردگار خویش خلوت کرده اند و خداوند به آن ها جامه ای از نور خویش پوشانده است.»
ج- به دنبال داشتن دوستی خداوند متعال جابر بن عبدالله انصاری می گوید: شنیدم رسول خدا(ص) می فرمود:«مَا اتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلًا إِلَّا لِإِطْعَامِهِ الطَّعَامَ- وَ صَلَاتِهِ بِاللَّیْلِ وَ النَّاسُ نِیَام»[6]؛«خداوند ابراهیم را دوست خود قرار نداد مگر به این خاطر که سفره اش باز بود و هنگامی که مردم در خواب بودند به نماز می ایستاد.»
ح- سلامتی بدن و زیاد شدن روزی
در روایتى آمده است:«نماز شب باعث شرف و آبروى مؤمن، سلامت بدن، کفاره گناهان، بر طرف کننده وحشت قبر، سفید شدن صورت و نورانى شدن آن و زیاد شدن رزق مى شود».
خ- نجات از وحشت قبر امام باقر – علیه السّلام – می فرماید:« صَلِّ رَکْعَتَیْنِ فِی سَوَادِ اللَّیْلِ لِوَحْشَةِ الْقُبُور»[7]؛« برای نجات از وحشت قبر، دو رکعت نماز در دل شب بخوان.»
د- کسب هیبت و ابهت با نماز شب امیرالمؤمنین علی – علیه السّلام – می فراید:«ان الله سبحانه وضع خمسة فی خمسة: العز فی الطاعة، والذل فی المعصیة و الحکمة فی جوف البطن و الهیبة فی صلاة اللیل و الغنا فی القناعة»[8]؛«خداوند متعال پنج چیز را در پنج چیز دیگر قرار داده است: عزت را در بندگی، ذلت را در معصیت، حکمت را در کم خوردن و خالی بودن شکم، هیبت و ابهت را در روی آوردن به نماز شب و ثروتمندی و بی نیازی را در قناعت.
ذ- طولانی شدن عمر ثامن الحجج علیّ ابن موسی الرّضا – علیه السّلام – فرموده اند:«عَلَیْکُمْ بِصَلَاةِ اللَّیْلِ فَمَا مِنْ عَبْدٍ مُؤْمِنٍ یَقُومُ آخِرَ اللَّیْلِ فَیُصَلِّی ثَمَانِیَ رَکَعَاتٍ وَ رَکْعَتَیِ الشَّفْعِ وَ رَکْعَةَ الْوَتْرِ وَ اسْتَغْفَرَ اللَّهَ فِی قُنُوتِهِ سَبْعِینَ مَرَّةً إِلَّا أُجِیرَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ وَ مِنْ عَذَابِ النَّارِ وَ مُدَّ لَهُ فِی عُمُرِهِ وَ وُسِّعَ عَلَیْهِ فِی مَعِیشَتِهِ»[9]؛«بر شما باد به نماز شب، زیرا هر بنده ای که در آخر شب بیدار شود و هشت رکعت نماز شب، و دو رکعت نماز شفع، و یک رکعت نماز وتر بخواند و در قنوت آن، هفتاد بار استغفار کند خداوند او را از عذاب قبر و آتش در امان دارد و عمر او را طولانی کرده و به زندگی او گشایش خواهد داد.»
ر- رفع غم اندوه و گرفتاری های مالی عن الصادق – علیه السّلام –:« َ صَلَاةُ اللَّیْلِ تُحَسِّنُ الْوَجْهَ وَ تُحَسِّنُ الْخُلُقَ وَ تُطَیِّبُ الرِّیحَ وَ تُدِرُّ الرِّزْقَ وَ تَقْضِی الدَّیْنَ وَ تَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَ تَجْلُو الْبَصَر»[10]؛«نمازشب باعث زیبایی سیما ونیکویی اخلاق و خوشبویی بدن و فراوانی رزق و مایه ادای قرض ها و از بین رفتن اندوه و تقویت نور چشم است.»
ز- کسب جایگاه مخصوص در بهشت پیامبر اعظم -صلّی الله علیه وآله – فرمود:«إِنَّ فِی الْجَنَّةِ غُرَفاً یُرَى ظَاهِرُهَا مِنْ بَاطِنِهَا وَ بَاطِنُهَا مِنْ ظَاهِرِهَا یَسْکُنُهَا مِنْ أُمَّتِی مَنْ أَطَابَ الْکَلَامَ وَ أَطْعَمَ الطَّعَامَ وَ أَفْشَى السَّلَامَ وَ صَلَّى بِاللَّیْلِ وَ النَّاسُ نِیَام»[11]؛«در بهشت غرفه هایی است که داخل آن از بیرون و بیرون آن از درون نمایان است و در آن افرادی از امّت من اسکان می یابند که سخن شایسته بر زبان می آورند و به اطعام طعام می پردازند و سلام را در میان مردم گسترش می دهند و همیشه روزه دارند و شب هنگام که همگان در خوابند، به نماز بر می خیزند.» (نورالثقلین، ج 3 ص 263).
س- گریان نبودن در قیامت امام صادق – علیه السّلام – می فرماید:«کُلُّ عَیْنٍ بَاکِیَةٌ یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِلَّا ثَلَاثَةً عَیْنٌ غُضَّتْ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ عَیْنٌ سَهِرَتْ فِی طَاعَةِ اللَّهِ وَ عَیْنٌ بَکَتْ فِی جَوْفِ اللَّیْلِ مِنْ خَشْیَةِ اللَّه»[12]؛«در قیامت همه چشم ها گریان است مگر سه چشم:
– چشمی که از (دین و نظر به) آن چه خداوند حرام کرده بر هم نهاده شود؛
– چشمی که در شب جهت عبادت بیدار بماند.
– چشمی که در دل شب از خوف خدا بگرید.»
با فضیلت ترین وقت خواندن نماز جعفر (طیار) روز جمعه هنگام بالا آمدن آفتاب است
در روزگاری که خیلی ها برای حل مشکلاتشان دست به کارهای خرافی و بعضا غیر شرعی روی می آورند مرحوم آیة الله بهجت راهکاری کارآمد ارائه می دهند که نیاز به اعتقاد و مداومت دارد. از آیة الله بهجت پرسیده شد؛
برای برآورده شدن حوائج کدامیک از نمازهایی که برای حاجت ذکر کرده اند خوب است؟
نماز روز پنجشنبه (در روز پنجشنبه از صبح تا غروب هر وقت بتواند چهار رکعت نماز بخواند (دو نماز دو رکعتی )
در رکعت اول بعد از حمد یازده مرتبه سوره قل هواللّهاحد و در رکعت دوم بعد از حمد بیست و یک مرتبه سوره قل هواللّهاحد را و پس از سلام نماز دو رکعت دوم را شروع کند.
در رکعت اول بعد از حمد سی و یک مرتبه قل هو الله احد را بخواند و در در رکعت دوم چهل و یک مرتبه قل و هواللّه را بخواند.
و پس از سلام نماز پنجاه و یک مرتبه قل هو الله احد و پنجاه و یک مرتبه صلوات بر حضرت رسول. بعد به سجده رفته، صدمرتبه یا اللّه بگوید و حاجتش را از خدا بخواهد که انشاءاللّه مستجاب است و بعد از خاتمه چهار رکعت نماز تسبیح حضرت زهرا(سلام الله علیها) را فراموش نکنید. این برای برآورده شدن حوائج خیلی مهم است.
یک عامل معنوی برای یک ازدواج خوب از آیة الله بهجت سۆال شد:ازدواج جوانی سر نمی گیرد و به اصطلاح عوام بختش باز نمی شود، چه کند؟
ایشان فرمودند: نماز جعفر طیار علیه السلام بخواند و پس از آن دعایی که در کتاب زادالمعاد مجلسی آمده [این دعا از امام جعفر صادق علیه السلام توسط مفضل بن عمر روایت شده است و در مفاتیح الجنان در ضمن نماز جعفر طیار ذکر شده است] که در این هنگام خوانده شود، بخواند و در پی آن به سجده رود و تلاش کند که حتما گریه کند گرچه به مقدار کم و همین که چشمش را اشک گرفت حاجتش را از خدا بخواهد. این عمل را تا زمانی که حاجتش روا شود انجام دهد، و اگر نشد بداند که یا کم خوانده و یا با اعتقاد کامل نخوانده است.
هدیّهی رسول خدا صلّی الله علی ه و آله به جناب جعفر بن أبی طالب علیه السلام مرحوم علامه مجلسی در ربیع الأسابیع می نویسد:
بدان که این نماز(نماز جعفر طیار) از جمله متواترات است و خاصّه و عامّه به سندهای بسیار روایت کرده اند، و مخالفان نیز این نماز را مستحبّ میدانند مگر نادری از ایشان، امّا اکثر ایشان به اعتبار عداوت باطنی که با امیرالمۆمنین علیه السّلام و اقارب آن حضرت دارند، این نماز را به عبّاس عموی پیغمبر صلّی الله علیه وآله نسبت داده اند.[ ربیع الاسابیع ، ص180-181]
مرحوم علّامهی مجلسی در ادامه مینویسد:
به سند معتبر از حضرت امام زین العابدین علیه السّلام منقول است که چون جعفر طیّار، برادر امیرالمۆمنین علیه السلام، از هجرت حبشه مراجعت نمود، روزی رسید که فتح خیبر به دست امیرالمۆمنین علیه السّلام انجام شده بود. حضرت رسول صلّی الله علیه وآله به قدر مسافت یک تیر پرتاب، به استقبال او شتافت. چون جعفر نظرش بر جمال عدیم المثال آن حضرت افتاد، مشتاقانه به جانب آن حضرت دوید. حضرت او را در بر گرفت و دست در گردن او آورد و ساعتی با او سخن گفت. پس بر ناقهی غضبا سوار شد و جعفر را هم ردیف خود ساخت، و چون ناقه به راه افتاد، حضرت فرمود که: ای جعفر، ای برادر، میخواهی نسبت به تو بخشش بزرگی کنم؟ میخواهی تو را عطیّهی گرانبهایی بدهم؟ میخواهی تو را برگزینم؟ مردم گمان کردند که مال جزیل از غنایم خیبر به او عطا خواهد فرمود. جعفر گفت: بلی، پدر و مادرم فدای تو باد. پس حضرت نماز تسبیح را تعلیم نمود به او. [ ربیع الاسابیع ، ص181 به نقل از جمال الاسبوع]
ثواب نماز جعفر طیّار مرحوم علّامهی مجلسی در ربیع الاسابیع مینویسد:
بعد از نوافل شبانهروزی ، نمازی به حسب صحّت سند و کثرتِ ثواب به این نماز نمیرسد.[ ربیع الاسابیع ، ص181]
ابوحمزهی ثمالی از حضرت باقر علیه السّلام نقل میکند که فرمود: رسول خدا صلّی الله علیه وآله به جعفر بن ابی طالب فرمود: آیا نمیخواهی به تو نمازی را یاد دهم که اگر بخوانی ـ و مقدار گناهان تو به تعداد ریگ بیابان و کف دریا باشد ـ آمرزیده شوی؟ عرض کرد: بله ای رسول خدا. [ منلایحضرهالفقیه، ج 1، ص552]
ابراهیم بن ابى البلاد نقل مىكند كه از امام رضا علیه السّلام ثواب نماز جعفر را پرسیدم، فرمود: اگر گناهان کسی که این نماز را میخواند به تعداد شنهاى بیابان و به مقدار كف دریا باشد، خداوند وی را مى آمرزد! ابراهیم گفت: پرسیدم: این آمرزش، اختصاص به شیعیان دارد؟ فرمود: بله، اختصاص به شما دارد.[ ثواب الأعمال ، ص40]
اسحاق بن عمّار از حضرت صادق علیه السّلام سۆال نمود: اگر کسی نماز جعفر را بخواند، آیا خداوند همان ثوابی که رسول خدا صلّی الله علیه وآله برای جعفر بیان نمود، برای این فرد نیز مینویسد؟ فرمود: به خدا قسم بله![ کافی ،ج3،ص467]
حضرت صادق علیه السّلام فرمود: هر کس هر روز نماز جعفر را بخواند، کارهای بد برای او نوشته نمی شود، و به ازای هر تسبیحی که در نماز بگوید، برای او حسنهای نوشته میشود، و درجهی وی در بهشت بالا میرود. [ مستدركالوسائل، ج6 ، ص224 به نقل از فقه الرّضا]
حضرت باقر علیه السّلام به ابوحمزهی ثمالی فرمود: در هر رکعت نماز جعفر، 75 مرتبه تسبیحات خوانده میشود که جمعاً میشود 300 تسبیح در چهار رکعت. خداوند این تسبیحات را مضاعف کرده، و به ازای آن، برای تو دوازده هزار حسنه مینویسد که هر حسنه معادل کوه احد و بزرگتر از آن میباشد.[ منلایحضرهالفقیه، ج 1، ص553]
نماز جعفر طیار، چهار ركعت است كه دو سلام دارد (دو تا دو ركعتی)
نماز جعفر طیّار را چه زمان بخوانیم؟
ابو بصیر از حضرت صادق علیه السّلام نقل میکند که فرمود: در هر زمان از شب یا روز که خواستی، نماز جعفر را بخوان … اگر خواستی نماز جعفر را در شب بخوان و آن را بخشی از نمازهای نافلهی شب خود قرار بده، و اگر خواستی این نماز را در روز بخوان و آن را بخشی از نمازهای نافلهی روز خود قرار بده.[ منلایحضرهالفقیه، ج 1، ص554]
احمد بن علی انصاری از رجاء بن ابى ضحّاك نقل میکند که گفت: مأمون مرا فرستاد كه علىّ بن موسى علیه السّلام را از مدینه به خراسان بیاورم، و سفارش نمود كه من شخصاً مراقب و مواظب او باشم. همچنین امر كرد كه در طول شبانه روز از او جدا نشوم و محافظ او باشم تا ایشان را به نزد مأمون برسانم. لذا من پیوسته با حضرت بودم و از ایشان جدا نمى شدم. به خدا قسم کسی را ندیدم كه نسبت به خداوند متعال از او متّقىتر باشد، و یا بیشتر از او یاد خدا باشد، و یا خدا ترستر از وی باشد. آن حضرت هر شب چهار ركعت نماز جعفر طیّار می خواند و آن را بخشی از نماز شب محسوب مینمود.[ عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج2، ص180-181]
حضرت صاحب الامر علیه السّلام در یکی از توقیعات صادره فرمود: بهترین زمان برای خواندن نماز جعفر، آغاز روز جمعه میباشد، البته در هر زمانی که خواستی و یا هر وقتی از شب و روز که خواستی، خواندن نماز جعفر جائز است. [ وسائلالشیعة ،ج8 ، ص56 به نقل از احتجاج]
حسن بن فضّال گفت: از حضرت رضا علیه السّلام دربارهی شب نیمهی شعبان پرسیدم و عرض کردم: آیا برای این شب نمازی به غیر از نمازِ دیگر شبها وجود دارد؟ حضرت فرمود: نماز واجبی برای این شب نیست، اما اگر دوست داری که در این شب عمل مستحبّی انجام دهی، تو را به نماز جناب جعفر بن ابی طالب علیه السّلام توصیه میکنم. [ بحارالأنوار ،ج97،ص84-85 به نقل از امالی صدوق]
حضرت صادق علیه السّلام از پدران گرامی خویش نقل میکند که امیرالمۆمنین علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّی الله علیه و آله به جعفر چنین فرمود: اگر توانستی، هر روز این نماز را بخوان. اگر نتوانستی هر روز بخوانی، در هر جمعه بخوان. اگر در هر جمعه نتوانستی بخوانی، در هر ماه بخوان. اگر در هر ماه نتوانستی بخوانی، در هر سال بخوان. اگر در هر سال نتوانستی بخوانی، یک بار در عمرت بخوان. اگر چنین کنی، خداوند گناهان کبیره و صغیره، گناهان غیر عمد و عمد، و گناهان قدیم و جدید تو را میآمرزد. [ مستدركالوسائل، ج6 ، ص223- 224 بن نقل از جعفریات/روایت مشابه: مستدركالوسائل، ج6 ، ص226- 227 به نقل از نوادر راوندی]
مکانهای توصیه شده برای خواندن نماز جعفر طیّار
هر کس حضرت رضا علیه السّلام یا یکی از ائمّه علیهم السّلام را زیارت کند، و نزد او نماز جعفر بخواند، برای او به ازای هر رکعت نمازی که خوانده است، ثواب هزار حجّ، هزار عمره، آزاد ساختن هزار بنده، و هزار جهاد در راه خدا همراه با پیامبر مُرسل نوشته میشود. همچنین به ازای هر قدمی که برداشته است، ثواب صد حج، صد عمره، آزاد سازی صد بنده در راه خدا منظور میشود، و برای او صد حسنه نوشته میشود، و از او صد عملِ بد، پاک میشود. [ بحارالأنوار، ج100 ،ص137-138/مستدركالوسائل، ج6، ص232- 233]
طریقهی خواندن نماز جعفر طیّار حضرت صادق علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّی الله علیه و آله به جعفر بن ابی طالب علیه السّلام فرمود:
چهار رکعت نماز میخوانی(دو نماز دو رکعتی)؛ در هر رکعت بعد از قرائت ـ یعنی خواندن حمد و سوره ـ 15 بار میگویی: «سُبْحَانَ اللهِ ، وَ الْحَمْدُ لِلهِ ، وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ ، وَ اللهُ أَكْبَر» ـ تسبحات اربعه ـ بعد به رکوع میروی و 10 بار تسبحات اربعه میگویی. بعد از برخاستن از رکوع 10 بار تسبیحات اربعه میگویی. در سجدهی اوّل 10 بار تسبیحات اربعه میگویی. بعد از آن که سر از سجدهی اوّل برداشتی 10 بار تسبیحات اربعه می گویی. در سجدهی دوم 10 بار تسبیحات اربعه میگویی و سرانجام، بعد از آن که سر از سجدهی دوم برداشتی 10 بار تسبیحات اربعه می گویی.[ کافی ،ج3،ص465-466]
حضرت رضا علیه السّلام فرمود:
در رکعت اوّلِ نماز جعفر سورهی زلزال، در رکعت دوم سورهی عادیات؛ در رکعت سوم سورهی نصر؛ و در رکعت چهارم سورهی توحید خوانده شود.[ کافی ،ج3،ص465]
طریقهی مختصر کردن نماز جعفر طیّار
ابان گفت: از حضرت صادق علیه السلام شنیدم که میفرمود: هر کس عجله دارد، میتواند نماز جناب جعفر را بدون تسبیحات بخواند، سپس تسبیحات را در حالی که به دنبال کارهای خود میرود بگوید! [ وسائلالشیعة ،ج 8 ،ص 60 به نقل از کافی]
حضرت صادق علیه السّلام به ابابصیر فرمود: اگر عجله داشتی، نماز جعفر را بدون تسبیحات بخوان و سپس قضای تسبیحات را بهجا آور.[ وسائلالشیعة ،ج 8 ،ص60- 61]
مرحوم آیت الله محمّد تقی موسوی اصفهانی(متوفّی 1348 ه ق) در کتاب سراج القبور مینویسد:
اگر فردی کار تعجیلی دارد، جایز است که اصل نماز (جعفر) را بیتسبیحات بخواند، و بعد از نماز تسبیحات را بخواند ـ اگر چه در حال راه رفتن باشد .[ سراج القبور ، فصل11]
مرحوم آیت الله میرزا محمّد باقر فقیه ایمانی(متوفّی 1370 ه ق) در کتاب فوز اکبر و پس از تأکید بر خواندن نماز جناب جعفر علیه السّلام در شب نیمهی شعبان مینویسد:
یک قسمِ مختصر و آسان این نماز آن است که 4 رکعت به دو سلام خوانده شود، و بعد از چهار رکعت، سیصد مرتبه بگویند: «سُبْحَانَ اللهِ ، وَ الْحَمْدُ لِلهِ ، وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ ، وَ اللهُ أَكْبَر».[ فوز اکبر،ص203]
رسول خدا صل الله علیه و آله فرموده اند : اگر کسی در تمام ماه مبارک رجب 60 رکعت نماز به این طریق بخواند که در هر شب دو رکعت و در هر رکعت حمد یک مرتبه و قل یا ایها الکافرون سه مرتبه و قل هو الله احد یک مرتبه باشد و پس از سلام نماز دست ها را بلند کند و بگوید :
لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَ يُمِيتُ وَ هُوَ حَيٌّ لا يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ وَ إِلَيْهِ الْمَصِيرُ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ النَّبِيِّ الْأُمِّيِّ وَ آلِهِ
و سپس دست ها را به صورت بکشد خداوند سبحان دعای او را به اجابت برساند و ثواب شصت حج و شصت عمره را به او عطا فرماید .
طبق برخى روايات نيمه اين ماه شب قدر به شمار آمده كه پيشوايان دينى به احياء و شب زنده دارى آن سفارش و تأكيد كرده اند.
فضيلت ماه شعبان
رسول خدا (ص) فرمودند: رجب ماه خدا و شعبان ماه من و رمضان ماه امت من است. همچنين فرمودند: شعبان ماه من است خدا بيامرزد كسى كه مرا به ماه من اعانت كند.
ماه شعبان براى انسان به سوى خدا، يكى از ماههاى سال است و براى آن جايگاه بزرگ و پر فضيلتى در احاديث و روايات اسلامى از سوى پيشوايان دينى گزارش شده است، زیرا :
اولاً شخصيت هاى بزرگ و ارزشمند كه از ستارگان آسمان ولايت و امامت به شمار مى آيند در ماه شعبان ديده به جهان گشوده اند مانند ولادت با سعادت حضرت اباعبداللّه الحسين (ع) كه در روز سوم ماه شعبان اتفاق افتاده و نيز در روز چهارم اين ماه ولادت با سعادت حضرت ابوالفضل (ع) رخ داده، در روز پنجم آن ولادت حضرت سجاد(ع) مى باشد همچنين در پانزده شعبان ولادت پر بركت قطب عالم امكان حضرت ولى اللّه الأعظم مهدى موعود اتفاق افتاده است كه خداوند به وسيله او به هر مظلومى از اولياء و انبياء و اصفياء خويش از زمانى كه پدر ما آدم (ع) به زمين آمده، وعده نصرت فرموده و وعده داده كه زمين را پس از آنكه از ظلم و ستم و بى عدالتى پر شده، از عدل و داد پر كند.
ثانياً علاوه بر موارد ذكر شده طبق برخى روايات نيمه اين ماه شب قدر به شمار آمده كه پيشوايان دينى به احياء و شب زنده دارى آن سفارش و تأكيد كرده اند.
ثالثاً ماه شعبان ماه بسيار شريفى بوده و منسوب به پيامبر اكرم (ص) است.
اذکار مخصوص ماه شعبان :
1- هر روز هفتاد مرتبه بگوید : أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَسْئَلُهُ التَّوْبَه.
2- و هم چنین هر روز هفتاد مرتبه بگوید : أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِی لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِیمُ الْحَیُّ الْقَیُّومُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ . از روایات مستفاد مى شود که بهترین دعاها و ذکرها در این ماه استغفار است و هر که هر روز از این ماه هفتاد مرتبه استغفار کند مثل آن است که در ماه هاى دیگر هفتاد هزار استغفار کند.
3- در تمام این ماه هزار بار بگوید: لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ وَ لَا نَعْبُدُ إِلَّا إِیَّاهُ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ، که ثواب بسیار دارد از جمله آن که عبادت هزار ساله در نامه ی عملش بنویسند
4 -صلوات:در این ماه صلوات بسیار فرستد. { اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم }.
5- در هر روز از شعبان در وقت زوال و در شب نیمه آن صلوات هر روز شعبان که از امام سجاد (ع) روایت شده، خوانده شود که به شرح ذیل است:
اَللّهُمََّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ و َآلِ مُحَمَّدٍ شَجَرَةِ النُّبُوَّةِ وَ مَوْضِعِ الرِّسالَةِ وَ مُخْتَلَفِ الْمَلاَّئِکَةِ وَ مَعْدِنِ الْعِلْمِ وَ اَهْلِ بَیْتِ الْوَحْىِ. اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ و َآلِ مُحَمَّدٍ الْفُلْکِ الْجارِیَةِ فِى اللُّجَجِ الْغامِرَةِ یَامَنُ مَنْ رَکِبَها وَ یَغْرَقُ مَنْ تَرَکَهَا الْمُتَقَدِّمُ لَهُمْ مارِقٌ وَالْمُتَاَخِّرُ عَنْهُمْ زاهِقٌ وَاللاّزِمُ لَهُمْ لاحِقٌ.
قسمهایی که معمولاً از روی عادت برای امور عادی و کمارزش، بر زبان جاری میگردند، در عین حال که نامطلوب و شایستة پرهیز هستند لغو و بیاعتبار شمرده شده و اسلام هیچ گونه عقوبتی را چه دنیوی و چه اخروی بر آن مترتب نمیسازد.
قسم خوردن
از دیدگاه اسلام، سوگند یاد کردن عملی ناپسند بوده و اجتناب از آن بسیار مطلوب و پسندیده میباشد، اما متفاوت بودن حالات انسان به هنگام قسم خوردن از یک سو و انگیزههای مختلف جهت قسم خوردن از سوی دیگر، موجب برخورد متفاوت قرآن کریم با انواع سوگندها شده است به بیانی واضحتر، خداوند متعال در قرآن کریم آیه ۲۲۴ از سوره بقره مسلمین را از هر نوع سوگندی حتی به منظور نیکی و تقوی و اصلاح بین مردم برحذر داشته و سپس در آیه ۲۲۵ از همان سوره با تقسیم سوگندها به سوگند لغو و سوگند جدّی، سوگند لغو را فاقد اثر جزایی و فقهی و سوگند جدی را موضوع احکام فقهی و اثرات وضعی قرار داده است.
شرایط قسم خوردن
قسم خوردن دارای شرایطی است، که عبارت است از:
1. کسی که قسم میخورد باید بالغ و عاقل باشد (و اگر میخواهد راجع به مال خودش قسم بخورد باید در حال بلوغ سفیه نباشد و حاکم شرع او را از تصرّف در اموالش منع نکرده باشد) و از روی قصد و اختیار قسم بخورد پس قسم خوردن بچه و دیوانه و مست و کسی که مجبورش کردهاند، درست نیست و همچنین است اگر در حال عصبانی بودن بی قصد قسم بخورد.
2. کاری را که قسم میخورد انجام دهد، باید حرام و مکروه نباشد و کاری را که قسم میخورد ترک کند، باید واجب و مستحبّ نباشد و اگر قسم بخورد که کار مباحی را بجا آورد، باید ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد و نیز اگر قسم بخورد که کار مباحی را ترک کند باید انجام آن در نظر مردم بهتر از ترکش نباشد.
3. به یکی از اسامی خداوند عالم قسم بخورد که به غیر ذات مقدس او گفته نمیشود مانند «خدا» و «الله» و نیز اگر به اسمی قسم بخورد که به غیر خدا هم میگویند ولی به قدری به خدا گفته میشود که هر وقت کسی آن اسم را بگوید، ذات مقدّس حق در نظر میآید، مثل آن که به خالق و رازق قسم بخورد صحیح است. بلکه اگر به لفظی قسم بخورد که بدون قرینه، خدا به نظر نمیآید ولی او قصد خدا را کند بنابر احتیاط باید به آن قسم عمل نماید.
4. قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد کند صحیح نیست ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است.
5. عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد و اگر موقعی که قسم میخورد ممکن باشد و بعد تا آخر وقتی که برای قسم معین کرده عاجز شود یا برایش مشقت داشته باشد، قسم او از وقتی که عاجز شده به هم میخورد.[1]
حکم شکستن قسم از نظر مراجع عظام امام خمینی (ره)
آزاد کردن یک بنده یا اطعام ده مسکین یا پوشاندن آن ها اگر قدرت ندارد و نمی تواند سه روز روزه بگیرد.
تحریر الوسیله، نشر اسلامی ج۲، ص ۱۱۰، اول بحث کفارات و ص ۱۰۲ م ۱۶
مخلص آن است که اگر چیزی از او آشکار شد، همان با باطن وی هماهنگ باشد
نشانه های اخلاص
اخلاص صفتی نفسانی است و هرگز ظاهر نمی شود، امّا برخی آثار و تبعات می توانند حکایت از وجود کلّی صفت اخلاص و نه در خصوص عملی خاص بنمایند.
1- اعمال نیک
اعمال نیک و انجام حسنات و ترک رذائل، هر چند با وجود صفت اخلاص اهمیت می یابند ولی به طور کلی حاکی از وجود اخلاص نوعی و کلی در ریشه جان آدمی هستند، کما اینکه معاصی و رذائل، حاکی از عدم وجود اخلاص می باشند.
رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرمایند: کسی که با اخلاص شهادتین را بر زبان جاری کند و آن را با چیزی نیامیزد، به بهشت وارد می شود. حضرت امیر علیه السلام برخاست و گفت: چگونه با اخلاص بگوید و چیزی با آن مخلوط نکند؟ پیامبر خدا در پاسخ فرمود: حرص دنیا، جمع آن از راه نامشروع، رضایت از دنیا، بهترین سخن ها با بدترین اعمال، این ها آمیزه ها هستند.
فَمَنْ لَقَی اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَیسَ فیهِ شَی ءٌ مِنْ هذِهِ الْخِصالِ وَ هُوَ یقُولُ لا الهَ الّا اللَّهُ، فَلَهُ الْجنَّةُ فَانْ اخَذَ الدُّنْیا وَ تَرَک الآخِرَةَ فَلَهُ النَّارُ.[1]
پس کسی که خداوند متعال را ملاقات کند و چیزی از این خصلت ها با وی نباشد و بگوید لااله الااللَّه، بهشت برای اوست، و آنکه دنیا را بگیرد و آخرت را ترک کند. آتش بر او لازم است.
و نیز فرموده اند:
تَمامُ الْاخْلاصِ اجْتِنابُ الْمَحارِمِ.[2]
همه اخلاص در پرهیز از محرمات نهفته شده است.
و این روایت نیز از حضرت امیر علیه السلام نقل شده است.
تَمامُ الْاخْلاصِ تَجَنُّبُ الْمَعاصی.[3]
همه اخلاص، پرهیز از گناهان است.
2- عدم انتظار ستایش
آنکه عمل نیک را به انتظار ستایش دیگران انجام می دهد، پیداست، برای خداوند آن را انجام نداده است.
قال رسول الله صلی الله علیه و آله: انَّ لِکلِّ حَقٍّ حَقیقَةً وَ ما بَلَغَ عَبْدٌ حَقیقَةَ الْاخْلاصِ حَتّی لا یحِبَّ انْ یحْمَدَ عَلی شی ءٍ مِنْ عَمَلٍ للَّهِ.[4]
هر حقّی حقیقتی دارد و کسی به حقیقت اخلاص نمی رسد مگر اینکه ستوده شدنش را برای عملی که به خاطر خدا انجام داده است، دوست نداشته باشد.
3- هماهنگی ظاهر و باطن
مخلص آن است که اگر چیزی از او آشکار شد، همان با باطن وی هماهنگ باشد.
قال علی علیه السلام: مَنْ لَمْ یخْتَلِفْ سِرُّهُ وَ عَلانِیتُهُ، وَ فِعْلُهُ وَ مَقالَتُهُ، فَقَدْ ادَّی الْامانَةَ وَ اخْلَصَ الْعِبادَةَ.[5]
آنکه پنهان و آشکارش، و عمل و گفتارش با هم مخالف نباشد، امانت الهی را اداء و عبادت را خالصانه انجام داده است. ظاهر و باطن از سه حال خارج نیستند، یا ظاهر برتر از باطن است و یا بلعکس می باشند و یا هر دو مثل هم هستند. خداوند به حضرت موسی علی نبینا و آله و علیه السلام وحی فرمود که:
یا مُوسی مَنْ کانَ ظاهِرُهُ ازْینُ مِنْ باطِنِهِ فَهُوَ عَدُوّی وَ مَنْ کانَ ظاهِرُهُ وَ باطِنُهُ سَواءً فَهُوَ مُؤْمِنٌ حقّاً، وَ مَنْ کانَ باطِنُهُ ازْینُ مِنْ ظاهِرِهِ فَهُوَ وَلِّی.[6]
ای موسی آنکه ظاهرش زیباتر از باطنش باشد دشمن من است و آنکه ظاهر و باطنش یکی باشد مؤمن حقیقی است و آنکه باطنش زیباتر از ظاهرش باشد، ولی من است.
اگر از یک مسلمان پرسیده شود که اسلام چیست؟ در جواب احتمالا خواهد گفت:” اسلام نام دین ما است
اسلام چیست
با ذکر نام رب تعالی، در اولین قسمت از برنامه “من را با اسلام آشنا کنید” همراه شما بزرگواران هستیم. حضرت حق را سپاس می گوییم که ما را به پذیرش دین اسلام مفتخر نموده و عشق به خداوند را از طریق این دین مبین در قلوب ما جاری ساخته است.
در برنامه امروز در رابطه با مفهوم کلمه اسلام با شما گفتگو خواهیم نمود. در این برنامه خواهیم کوشید تا مهمترین ویژگیهای اسلام را مورد مطالعه قرار دهیم.
اگر از یک مسلمان پرسیده شود که اسلام چیست؟ در جواب احتمالا خواهد گفت:” اسلام نام دین ما است. اسلام نام آخرین دین خداوند است. اسلام کاملترین دینی است که توسط آخرین پیامبر خدا برای بشر نازل شده است.” اما طبعا یک فرد مسلمان باید بسیار بیشتر از این تعاریف ساده را بداند.
در لغت نامه کلمه اسلام به این صورت تعریف شده است: تسلیم شدن، اطاعت کردن و همچنین صلح.
دیدگاه مسلمانان، اسلام خاتم ادیان الهی است. خاتمیت به این معناست که اسلام در بر دارنده تمام آن مطالبی است که باید از طریق وحی برای انسان بیان شود. قرآن نیز دین اسلام را به عنوان خاتم ادیان الهی معرفی میکند. یعنی اگر شریعت اسلام را در یکسو و سایر شرایع آسمانی را که برای سراسر حیات بشر در دورانهای گذشته مقدر شده است در طرف دیگری بگذاریم، شریعت اسلام از همه آنها استوارتر است که این خود معنی خاتمیت و شریعت آخرین است.
ادیان عموما براساس نام بنیانگذار و یا نام قومی که منسوب به ان است نامگذاری می شوند. به عنوان مثال یهودیت و هندوئیزم هر دو منسوب به قوم ویژه ای هستند. اما برخی ادیان دیگر نیز هستند که همچون مسیحیت و بودیزم براساس نام موسس خود نامیده می شوند. اما نام دین اسلام از طرف خداوند داده شده و بر اساس نام حضرت محمد (ص) و یا قومیت عرب نامگذاری و یا شناخته نمی شود. چراکه اسلام نامی است که از جانب خداوند به این دین داده شده و محمد بن عبدالله (ص) نه موسس ان بلکه صرفا پیغمبر این دین از جانب خداوند محسوب می شود.
همانگونه که گفتیم اسلام به معنی تسلیم شدن در برابر اراده خداوند است. برای مسلمان شدن مهم نیست که شما منسوب به کدام دین و نژاد و ملت و زبان هستید. هر انسانی می تواند به دین اسلام مشرف شود و از چشمه لایزال ان بنوشد.
بعبارتی دیگر دین اسلام، نام هدایتی است که خداوند برای انسانها در نظر گرفته است و این هدایت در قرآن کریم، کتابی که کلام محض خداوند است تجلی یافته است.
خداوند در طول ازمنه مختلف برای هدایت انسانها در چهار گوشه جهان پیامبران متعددی را ارسال کرده است. علمای اسلامی بر این باورند که تمامی هدایتهای صورت گرفته از سوی پیامبران، تحت نام اسلام صورت گرفته است.
خداوند در ایه سیزدهم سوره مبارکه شوری می فرماید: آئینى را براى شما تشریع کرد که به نوح توصیه کرده بود; و آنچه را بر تو وحى فرستادیم و به ابراهیم و موسى و عیسى سفارش کردیم این بود که: دین را بر پا دارید و در آن تفرقه ایجاد نکنید. بر مشرکان گران است آنچه شما آن را به سویش دعوت مى کنید. خداوند هرکس را بخواهد برمى گزیند و کسى را که به سوى او باز گردد هدایت مى کند. ”
بنابراین از حضرت آدم تا حضرت خاتم همه و همه، پیامبرانی بوده اند که در قالب دین اسلام به هدایت جهانیان پرداخته اند.
احکام و اخلاقی که خاتم الانبیاء از طرف خداوند به بشریت عرضه کرده، ابدی هستند. به همین دلیل است که خداوند در بخشی از ایه سوم سوره مبارکه مائده فرموده است: “امروز دين شما را برايتان كامل و نعمت خود را بر شما تمام گردانيدم و اسلام را براى شما به عنوان دین برگزيدم.”
اسلام دینی کامل بوده و بطور یقین از هرگونه خرافه و بدعت مبرا است. این دین در سراسر حیات انسان، از لحظه تولد تا لحظه مرگ وی را در خود احاطه کرده است.
خداوند بزرگ در آیه ۸۹ سوره مبارکه نحل در این خصوص فرموده است: و [به ياد آور] روزى را كه در هر امتى گواهى از خودشان برايشان برانگيزيم و تو را [هم] بر اين [امت] گواه آوريم و اين كتاب را كه روشنگر هر چيزى است و براى مسلمانان رهنمود و رحمت و بشارتگرى است بر تو نازل كرديم.
هدف اسلام تحصیل سعادت دنیا و عقبی برای انسان است. این دین توحیدی مبتنی بر وحی است و غایت آن، رضایت حق تعالی است.
فراموش نکنیم که اسلام بر عقل و شعور انسان تاکید بسیار دارد. تین دین از انسان می خواهد که تفکر کند، محیط خود را اصلاح نماید، تلاش کند و خود را توسعه دهد.
دین اسلام دینی میانه رو است. در آن افراطی گری وجود ندارد و به جای آوردن احکام آن ساده و سهل است.
مبانی اعتقادی اسلام روشن و منطقی است و فهم و قبول ان به سهولت امکان پذیر است.
در دین اسلام میان خدا و بنده خدا نیازی به واسطه وجود ندارد. این دین به حیات دنیوی و اخروی، به سلامت جسمانی و روحانی و به توان ذهنی و عقلی انسان اهمیت بسیار قائل است.
به همین دلیل است پروردگار توانا در آیه ۸۵ از سوریه مبارکه آل عمران می فرماید: و هر كه جز اسلام دينى [ديگر] جويد هرگز از وى پذيرفته نشود و وى در آخرت از زيانكاران است.
